Twórca ludowy stykał się niejednokrotnie z motywami stylów historycznych, takich jak renesans, barok, rokoko itp., a także korzystał z elementów, które były charakterystyczne dla twórczości innych narodowości, np. w filigranie śląskim możemy dopatrywać się wpływów kultury południowo-wschodniej, idących przez Węgry i Słowację do ziemi śląskiej. Na tereny polskie przybywały bowiem liczne tabory kupców z zachodu przez Bramę Morawską na Śląsk i do Krakowa, a stąd w głąb państwa polskiego. Dlatego spotykamy niejednokrotnie analogie między ozdobami czeskimi, węgierskimi i śląskimi.
Charakterystyczny dla sztuki ludowej Śląska jest np. filigran ze srebrnego drucika, stosowany w ozdobach w postaci naszyjników, wisiorków, spinek składających się z motywów sercowatych, esowatych itp. Jednakże nie możemy twierdzić, że twórca ludowy czerpał wzory z importowanych przedmiotów, gdyż sam materiał, jak też narzędzia, narzucały mu formę wytwarzanego dzieła. Wrodzone skłonności oraz wrażliwość estetyczna skłaniała ludowego artystę do tworzenia piękna w metalu. Ma to niewątpliwie podłoże społeczne, psychologiczne, religijno-wierzeniowe, a nawet biologiczne w zależności od wieku. Podłoże społeczne to współzawodnictwo, rozwijające się ambicje, to zadowolenie z posiadanych umiejętności przechodzące z pokolenia na pokolenie, ukształtowane na zasadzie wieloletnich ćwiczeń i doświadczeń, to wreszcie konfrontacja z opinią otoczenia jako odbiorcy obdarzającego twórcę uznaniem, a nawet zachwytem nad wykonanym dziełem.
Klejnoty ludowe były najczęściej ze srebra, mosiądzu lub bakfonu, rzadziej ze złota. Mimo różnych stylów oraz układu kompozycji artystycznej, podstawowe techniki wykonania na ogół powtarzały się w każdym centrum sztuki ludowej. Przy wytwarzaniu spinek, sprzączek, klamer do pasków, broszek (np. parzenic) itp. następuje wycinanie blachy, rytowanie – zdobienie, inkrustacja, grawerowanie lub ornamentowanie odpowiednio dobranymi modelatorami (puncami).
W przypadku stosowania techniki zwanej filigranem, którą najczęściej spotykamy w biżuterii z centrum cieszyńskiego, jako podstawowego materiału używa się srebrnego drutu, rzadziej miedzianego czy mosiężnego, grubości od 0,3 do 0,8 mm. Przy wykonywaniu biżuterii korzystano z techniki odlewniczej, a w wypadku wielokrotnego powtarzania tego samego wzoru stosowano wytłaczanie, wybijanie na odpowiednio sporządzonych matrycach (sztancowanie). Pozostaje jeszcze przy bardzo ogólnym omówieniu biżuterii ludowej zwrócić uwagę na dobór motywów w poszczególnych centrach tej sztuki. Niewątpliwie do twórczego działania pobudzała przyroda — otoczenie twórcy.
Komentarze